Uniek, onaards, magisch en sprookjesachtig

Dit is een poging om het landschap van Cappadocië in woorden te vatten. We lopen er nu een dag of zeven rond, waarvan de laatste vijf dagen in het dorp Ortahisar. Hier blijven we nog een week, vanaf vandaag volgen we er een fotografiecursus. We bewonen een grotwoninkje, zoals de meeste mensen hier doen. Evelien, onze gastvrouw (te vinden op www.turkijenatuurlijk.nl), neemt ons mee op sleeptouw, de natuur en het dorp in.

Wandelen in dit landschap van scherpe pieken, zacht afgeronde rotsen, opgestapelde gesteentelagen met eigen tinten, feeënschoorstenen en reuzenpaddenstoelen in witte, rode, gele, groene, oranje, roze en bruine aardetinten is super! Tijdens het eten met Evelien en de Engelse buren vertel ik dat ik een korte omschrijving van het landschap wil geven in mijn verslag, maar hoe doe je dat? “Unearthly, unique, magisch, sprookjesachtig” zijn wat beschrijvingen die over tafel rollen. Cappadocië is ontstaan door vulkaansuitbarstingen, miljoenen jaren geleden, waardoor er verschillende gesteentes op en naast elkaar gestapeld zijn met verschillende mineralen erin, die voor verschillende kleuren in het landschap zorgen. Erosie zorgde voor de rest.

Het is hier, ondanks de droogte, in de valleien toch groen. Af en toe zien we wat water omhoog borrelen, afkomstig uit waterbronnen. Tussen hoge rotswanden liggen tuinen met boomgaarden, kleine paradijsjes. In de tuinen groeien amandelen, pompoenen en zonnebloemen (voor de pitten, Turken zijn dol op noten en pitten), tomaten, druiven, appels, peren, kweeperen, abrikozen, perziken, meloenen, pruimen, zwarte (en witte) moerbeien (een kruising tussen braam en framboos), aardappels en vast nog meer wat ik vergeten ben. Het is voor ons niet te zien waar een tuin begint of ophoudt. Wij lopen er doorheen over smalle kronkelige paadjes, af en toe iets lekkers meepikkend. Veel tuinen worden niet meer goed onderhouden en zo sta je voor een moerbeien- of amandelboom vol met rijpe vruchten, die klaar zijn om geplukt te worden of anders te vergaan. Het gretig snoepen van de moerbeien levert een soort mislukte, maar goed zichtbare hennatekeningen op mijn handen (en shirt) op. Evelien vertelt dat een oude man haar eens zei: “Als wij dood gaan, dan sterven de tuinen met ons.” Jonge mensen pakken het tuinieren niet meer op. Zonde!

De Turken uit het dorp zijn geen wandelaars, op de vriendelijke Crazy Ali na, die natuurwandelingen in stilte maakt bij volle maan. Buiten hem en de oudere mannen die de tuinen bewerken lijken de mensen zich niet sterk met de natuur verbonden te voelen. Evelien wordt daarom aangespoord vooral te nemen van alle vruchten, groenten en kruiden die ze op haar pad tegenkomt.

Wij volgen Evelien en haar honden Noera (uit Nederland meegekomen) en Zeno (een opgevangen straathondje) graag op de voet, want als bezoeker van dit gebied vind je nooit je weg in de wirwar van paadjes, deels overwoekerd door struikgewas. Wandelkaarten van het gebied ontbreken. Die zullen er ook niet komen voorlopig, want daardoor zouden opgeleide gidsen – die meestal niet bekend zijn met de paadjes buiten het allerallertoeristische – hun werk kunnen verliezen. Het wandelkaartje dat ik heb gezien ziet er verschrikkelijk uit: verdwalen verzekerd. GPS mee naar Turkije als je op eigen houtje wilt gaan wandelen is het devies. Of met Evelien op pad natuurlijk!

De magische natuur is nog niet alles. In de rotswanden zijn veel kleine, door de mens gemaakte uithollingen te zien: duivennissen. Ze werden in het verleden gemaakt om aan mest te komen om het land te bewerken en tot in de jaren zestig gebruikt. Het zijn er niet zomaar een paar, we hebben al minstens duizend van die nissen gezien. Niets bijzonders dus eigenlijk. Om de nissen heen is soms rode verf aangebracht, omdat duiven daar op afkomen. Je ziet ze op de gekste hoogtes, waar je nu al lang niet meer bij kunt.

Nog leuker is dat je onderweg ook talloze kapelletjes en kerken tegenkomt, sommige daterend uit de zevende eeuw, de meeste uit de elfde tot dertiende eeuw. Zomaar ergens verborgen in de wildernis. De oudste zijn eenvoudig beschilderd, vaak bestaande uit rood geschilderde figuren. Fresco’s uit later tijden zijn vaak nog aan plafond en muur te zien. De ogen en soms het gehele hoofd zijn er later vaak uitgebikt met een houweel, want volgens de Islam zouden die afbeeldingen afgoderij in de hand kunnen werken. Er werd hier en daar op meer plaatsen gekrast, zodat de fresco’s vaak maar gedeeltelijk te zien zijn. Het weer laat ook zijn sporen na en hier en daar verdwijnt ook nog wel eens wat door criminaliteit. Sommige kapellen en kerken kunnen afgesloten worden met een hek, maar ze zijn zo talrijk dat het meeste open en bloot ligt. Omdat de christenen hier lang niet altijd gewenst waren, maakten ze hun woningen, kapelletjes en kerken in de rotsen. Later groeide het gebied uit tot een christelijk centrum, waar ook veel monniken zich vestigden. In het meer nabije verleden vestigden zich ook andere groepen die zich schuil moesten houden in de rotswoningen, bijvoorbeeld de Grieken. Op dit moment zijn de rotswoningen onbewoond, ze worden vooral door ons bewonderd en heel af en toe als opslagplaats gebruikt.

Nou nou, genoeg geschreven. Misschien kan ik gewoon beter een paar foto’s plaatsen.